En Çok Gökdelen Nerede? Hong Kong’un Zirvedeki Yeri, Tarihsel Arka Plan ve Güncel Tartışmalar
En çok gökdelen hangi şehirde? Sorunun kısa cevabı: Hong Kong. Fakat “gökdelen” derken hangi eşiği (ör. 150 m+) baz aldığınız, “şehir”i idari sınıra mı yoksa metropol alanına mı göre tanımladığınız ve veriyi hangi tarihte çektiğiniz gibi ayrıntılar sonucu etkiler. Bu yüzden önce tanımı netleştirelim: Uluslararası ölçekte en yaygın kıstas, 150 metre ve üzeri binaların sayısıdır; bu kriteri resmi olarak izleyen kuruluş CTBUH (Council on Tall Buildings and Urban Habitat) ve açık veritabanı The Skyscraper Center’dır. :contentReference[oaicite:0]{index=0}
Bugünün Tablosu: Neden Hong Kong Önde?
2025 itibarıyla Hong Kong, 150 m+ kategorisinde dünyada ilk sıradadır. Farklı kaynaklarda sayı değişebilir: CTBUH’a dayanan rekor kaydına göre 30 Ocak 2025 tarihinde Hong Kong’da 669 adet 150 m+ bina bulunuyordu. :contentReference[oaicite:1]{index=1} Öte yandan, aynı eşiği kullanan derlemelerde (şehir sınırı/metro ayrımı, verinin güncellenme anı vb. metodolojik farklılıklar nedeniyle) ~560–570 bandında sayılar da görebilirsiniz; buna karşın liderlik yine değişmez: Hong Kong, ardından Shenzhen ve New York gelir. :contentReference[oaicite:2]{index=2}
Özet: 150 m+ ölçütüyle, 2025’te 1) Hong Kong, 2) Shenzhen, 3) New York sıralaması genel kabul görür. Veride görülen dalgalanmalar, tamamlanma tarihleri, şehir/metro kapsamı ve kayıtların yenilenme hızından kaynaklanır. :contentReference[oaicite:3]{index=3}
Tarihsel Arka Plan: Chicago’dan Kowloon’a Uzanan Uzun Bir Hikâye
19. yüzyıl sonu–20. yüzyıl başı: Çelik iskelet ve asansör teknolojileriyle Chicago ve New York erken dönem gökdelenlerin laboratuvarı oldu. 1930’lardan 1970’lere kadar “en fazla yüksek bina” unvanı genellikle New York ve kısmen Chicago çevresinde dönüyordu.
Geç 20. yüzyıl: 1980’lerle birlikte Asya ve Körfez’de finansal serbestleşme, nüfus artışı ve kıyı/yarımada morfolojisi yüksek yapıyı ekonomik kıldı. Hong Kong’un dikeyleşmesi; arazi kıtlığı, topografya ve kira dinamiklerinin birleşik bir ürünüdür. Kentin mimari çeşitliliği ve yoğunluğu bugün sıkça “açıkhava mimarlık müzesi” metaforuyla anlatılır. :contentReference[oaicite:4]{index=4}
21. yüzyıl: Çin kentlerinde (Shenzhen, Guangzhou, Shanghai, Wuhan, Chongqing vb.) 150 m+ gökdelenlerin hızlı artışı, küresel sıralamayı kökten değiştirdi; Körfez’de Dubai de benzer şekilde üst sıralara tırmandı. CTBUH’ın düzenli veri çalışmalarında, son on yılda tamamlanan yeni yüksek binaların adedinde Çin’in belirleyici rol oynadığı açıkça görünür. :contentReference[oaicite:5]{index=5}
“En Çok”tan Ne Anlıyoruz? Metodoloji ve Ölçütler
Eşik etkisi: “Gökdelen”i 100 m+, 150 m+ veya 200 m+ olarak tanımladığınızda aynı şehir için bambaşka sıralamalar elde edebilirsiniz. CTBUH raporlamasında yaygın eşik 150 m+’dır. :contentReference[oaicite:6]{index=6}
Şehir mi, metropol mü? New York örneğinde, yalnız Manhattan değil Jersey City gibi komşu merkezler de dâhil edildiğinde (metropol yaklaşımı) toplam sayılar artar; sıralamalarda küçük kaymalar görülebilir. :contentReference[oaicite:7]{index=7}
Veri tazeliği: Yüksek yapı stoğu hızla değişir. Aynı yıl içinde açılışlar, fonksiyon değişimleri ve teknik düzeltmeler sayıları oynatır; bu nedenle kaynakların güncelleme tarihi önemlidir. :contentReference[oaicite:8]{index=8}
Güncel Akademik Tartışmalar: Yüksekliğin Ekonomisi, Ekolojisi ve Eşitliği
Yoğunluk ve verimlilik: Savunucular, dikeyleşmenin arazi verimliliği sağladığını, toplu taşımayı güçlendirdiğini ve kentsel yayılmayı frenlediğini savunur. Karşı argüman, embodied carbon (gömülü karbon) ve yüksek yapıların yapım/işletim süreçlerinde enerji talebinin mutlak artışına dikkat çeker. CTBUH’ın veri çalışmaları, bölgesel aktivitelerin ve program türlerinin (konut/ofis/karma) zaman içinde nasıl ayrıştığını göstererek bu tartışmayı sayısal arka planla besler. :contentReference[oaicite:9]{index=9}
Şehir kimliği ve kamusallık: Hong Kong gibi yerlerde kuleler, kamusal yaya köprüleri, üst bahçeler ve çok katmanlı dolaşım ağlarıyla yalnızca “yükseklik” değil, kentsel deneyim üretir. Buna karşın kimi projeler, rüzgâr tüneli etkileri, gölge süreleri ve görünürlük/ufuk çizgisi (skyline) tekelleşmesi nedeniyle eleştirilir. :contentReference[oaicite:10]{index=10}
Jeopolitik ve finans: Kule dalgaları genellikle kredi döngüleri ve emlak piyasalarındaki genişlemelerle çakışır; Körfez ve Çin’deki hızlı ivmeler bu bağlamda okunur. CTBUH’ın yıllık/tematik derlemeleri, 2000’ler sonrası “yükseklik yarışının” coğrafyasını nicel olarak haritalar. :contentReference[oaicite:11]{index=11}
Sonuç: “En Çok Gökdelen”in Bugünkü Adresi
150 metre ve üzeri binalar kriteriyle, 2025’te dünyanın en çok gökdelene sahip şehri Hong Kongdur; onu Shenzhen ve New York izler. Rakamların kaynağı, tanımı ve güncellenme tarihi şeffafça not edildiğinde tablo nettir. Stratejik planlama ile kamusal değer üretimi arasında doğru dengeyi kurabilen şehirler, “en çok gökdelen” unvanını yalnızca sayıyla değil, yaşanabilir ve dirençli bir kentsel yaşamla da anlamlı kılabilir. :contentReference[oaicite:12]{index=12}
Kaynaklar
- CTBUH / The Skyscraper Center – “Cities” veri sayfaları; metodoloji ve şehir bazında binalar. :contentReference[oaicite:13]{index=13}
- CTBUH – “Data Studies” ve “Data Handbook” içerikleri (2024–2025): küresel eğilimler, bölgesel karşılaştırmalar. :contentReference[oaicite:14]{index=14}
- Guinness World Records – “City with the most buildings 150 m or taller” (30 Ocak 2025): Hong Kong için 669 adet kaydı. :contentReference[oaicite:15]{index=15}
- Wikipedia – “List of cities with the most skyscrapers” (2025 güncellemeleri): şehir/metro ayrımı ve sıralama tabloları. :contentReference[oaicite:16]{index=16}
- Financial Times – Hong Kong’un yüksek-yoğun şehir morfolojisi ve ikonik yapıları üzerine değerlendirme. :contentReference[oaicite:17]{index=17}
::contentReference[oaicite:18]{index=18}