Günlük Satırlar Yazılar

Grafiker Nasıl Çalışır? Gücün, İdeolojinin ve Temsiliyetin Estetik Alanı Bir Siyaset Bilimcinin Gözünden: Estetiğin İktidarı Toplumsal düzenin, gücün ve iktidarın görünmez biçimlerini anlamak için bazen sandalyemizi üniversite amfilerinden alıp bir tasarım atölyesinin köşesine koymamız gerekir. Çünkü her afiş, her logo, her grafik unsur; aslında bir iktidar dili taşır. Bir siyaset bilimci için “grafiker nasıl çalışır?” sorusu yalnızca teknik bir süreç değil, görsel iktidarın nasıl kurulduğunun da cevabıdır. Her çizgi, bir ideolojik vurgudur; her renk, bir toplumsal mesajın taşıyıcısı. İktidarın Görsel Yüzü: Grafik Tasarımda Hegemonya Antonio Gramsci, iktidarın yalnızca zora değil, rıza üretimine dayandığını söyler. Bir grafikerin işi de tam olarak…

Direnç Ne Oluyor? İnsan Hikâyeleri ve Verilerle Gücün Görünmeyen Yüzü Bazı kelimeler vardır ki, hayatın her alanında yankı bulur. “Direnç” de onlardan biri. Elektrik devrelerinden biyolojiye, psikolojiden toplum bilimlerine kadar her yerde karşımıza çıkar. Ama aslında özünde hep aynı soruya yanıt arar: Bir sistem, bir insan ya da bir toplum ne kadar baskıya dayanabilir? Bugün bu sorunun izini hem verilerle hem de gerçek hayattan örneklerle süreceğiz. — Direnç: Basit Bir Terimden Fazlası Teknik tanımıyla direnç, bir sistemin dışarıdan gelen etkiye karşı koyma yeteneğidir. Elektrikte, akımın akışına karşı gösterilen engeldir. İnsan bedeninde, hastalıklara karşı koyan bağışıklık sistemidir. Psikolojide, travmaların ardından ayağa…

Bangaça Ne Demek? Bodrum Guletinin Güneşli Dili “Bangaça” sözcüğü, Ege rüzgârının ve ahşap güvertenin üzerinde doğmuş bir denizcilik terimidir: kıç güvertede yer alan, güneşlenme ve dinlenmeye ayrılmış geniş yaşam alanı. Klasik Bodrum guletinin ayırt edici özellikleri arasında bangaça açıkça anılır; nitekim ansiklopedik kaynaklar da guletin “bangaça olarak anılan güneşlenme ve dinlenme yeri”ne sahip olduğunu belirtir. [1] Tarihsel Arka Plan: Zanaatten Tura Dönüşen Bir Miras Gulet, Doğu Akdeniz’in ahşap tekne geleneği içinden yükselirken farklı kıyılarda farklı ustalıklar birikti; Karadeniz’in Sürmene’sinden Bodrum’a uzanan çizgide malzeme ve form evrildi. Kızılçamın hâkim olduğu Bodrum ustalığı, guleti yalnızca bir tekne tipi değil, aynı zamanda turizmle…

“Abidem” Ne Demek? Bir Kelimenin Etrafında Kurulan Anlam Halkaları Bir tarihçinin masasında tek bir kelime bazen koca bir çağın kapısını aralar. “Abidem” de böyle bir kelime: hem “anıt” köküne temas eder, hem de inanç ve kulluk çerçevesinde oluşmuş eski bir söz varlığına. Bugün bu sözcüğün izini tarihsel katmanlarıyla, edebî gelenek içindeki kırılma noktalarıyla ve güncel dilbilim tartışmalarıyla sürüyoruz. İlk Katman: “Abide” ve “abidem”in Türkçe içindeki biçimbilgisi Modern Türkçede abide temel olarak “anıt” anlamına gelir; devletlerin, toplumların ortak hafızasını yaşatmak için diktiği kalıcı yapıları karşılar. Türk Dil Kurumu’ndaki karşılık da bu yöndedir (bkz. “abide = anıt”). Bu zeminde abide + -(i)m…

Alfabedeki Ünlü Harfler Nedir? Türkçenin Kalp Atışı Bazen bir kelimeyi yüksek sesle söyleyince, sanki içinden ritmiyle birlikte bir nefes çıkıyormuş gibi hissederiz. İşte o nefesin sahibi ünlüler—sesli harfler. Bugün beraberce “alfabedeki ünlü harfler nedir?” sorusunu sadece cevaplamakla kalmayalım; kökenine inelim, gündelik hayatımızdaki izlerini görelim ve gelecekte dilimizi, teknolojiyi, hatta tasarımı nasıl şekillendirebileceklerini konuşalım. Hadi, rahatça oturun; bu yazı bir dil dersi kadar düzenli, bir sohbet kadar samimi olacak. Kısa Cevap: Türkçenin Ünlüleri Hangileri? Türk alfabesinde 8 ünlü harf var: a, e, ı, i, o, ö, u, ü. Geri kalan tüm harfler ünsüz (sessiz) harflerdir. Ünlüler, hecelerin merkezinde durur; kelimenin melodisini,…

Konya’nın Neyi Meşhur? Ekonomik Bir Perspektif Kaynakların sınırlılığı ve seçimlerin sonuçları, ekonominin temel taşlarıdır. İnsanlar ve toplumlar, her gün karşılaştıkları pek çok kararla bu sınırlı kaynakları nasıl daha verimli kullanacaklarını sorgular. Bir ekonomist olarak, her durumda karşılaşılan kararların yalnızca bireysel değil, toplumsal sonuçlarının da olduğunu biliyoruz. Konya gibi büyük ve stratejik bir şehirde de bu kararlar, sadece yerel değil, ulusal ve küresel ekonomik dengeleri etkileyebilir. Peki, Konya’nın ekonomik açıdan öne çıkan yönleri nedir? Şehir, hem tarım hem de sanayi açısından büyük bir potansiyele sahipken, bu meşhurluk nasıl şekilleniyor ve bu şehrin ekonomik geleceği nasıl bir yol alabilir? Bu yazıda, Konya’nın…

Kaltaklık Ne Demek? Edebiyat Perspektifinden Bir Küfürün Derinliği Edebiyatçının Girişi: Kelimelerin Gücü ve Dönüştürücü Etkisi Kelimeler, insanların duygu ve düşüncelerini en derin düzeyde ifade edebildikleri araçlardır. Edebiyat, kelimelerin anlam dünyasında gezinir; bazen güzellikleri anlatırken, bazen de karanlık yönleri keşfeder. Ancak her kelime, bir anlam taşımanın ötesinde, bir toplumu, bir kültürü ve hatta bir dönemi yansıtan bir simge haline gelebilir. Her kelime bir çağrışım yaratır; bir edebi metin okurken, her sözcük bizi farklı yerlere, farklı zamanlara taşır. Bazen de kelimeler, toplumun en çirkin yüzünü yansıtan, tek bir heceyle insanın içindeki karanlık yönleri açığa çıkaran keskin silahlara dönüşebilir. İşte “kaltaklık” kelimesi de…

Gönlünü Hoş Etmek Deyim mi? Tarihin Derinlerinden Günümüze Bir Yolculuk Bir tarihçi olarak geçmişin izlerini sürmek, yalnızca eski metinleri okumak ya da arşiv tozlarına bulanmak değildir; aynı zamanda insanın iç dünyasının, duygularının ve düşünce biçimlerinin zaman içinde nasıl evrildiğini anlamaktır. Bu bağlamda, “gönlünü hoş etmek” ifadesi, dilin ötesinde bir insanlık hikayesini barındırır. Çünkü bu deyim, toplumsal dönüşümlerin, değer yargılarının ve duygusal inceliklerin bir yansımasıdır. Deyim mi, Değil mi? Dilin Kalbinde Gönül “Gönlünü hoş etmek” bir deyimdir. Türk Dil Kurumu’na göre deyimler, kelimelerin anlamlarından uzaklaşarak mecazlaşmasıyla oluşur. Bu deyim de tam olarak bunu yapar: “Gönül” kelimesi burada yalnızca kalp anlamına gelmez;…

Gölgeleme Filesi Nedir? Tarihin Işığında Bir Koruma Ağı Bir tarihçi olarak her sabah arşiv tozlarıyla kaplı bir masanın başına oturduğumda, geçmişin bugüne nasıl sızdığını düşünmeden edemem. Her nesne, her yapı, her fikir—insanlığın doğayla kurduğu ilişkinin bir yansımasıdır. Gölgeleme filesi dediğimiz şey de aslında yalnızca bir teknik ürün değildir; insanın çevresini şekillendirme serüveninin modern bir halkasıdır. Bu ağların hikâyesi, güneşten korunma ihtiyacının yüzyıllar içinde teknolojiyle buluşmasının bir öyküsüdür. Gölgeden Filesine: Tarihsel Süreçte Korunma İhtiyacı İnsanlık tarihi boyunca gölge her zaman bir sığınak olmuştur. Antik Mısır’da geniş kumaşlar saray avlularına gerilir, Roma’da “velarium” adı verilen örtüler amfi tiyatroları serinletirdi. Anadolu’da da benzer…

Handikap nasıl yazılır TDK? Dilden spora uzanan bir kelimenin yolculuğu Bir kelimeyi yazarken duraksadığınız oldu mu hiç? “Bu doğru muydu?” diye düşünürken aslında sadece dil bilgisiyle değil, kültürle de boğuşuruz. İşte “handikap” kelimesi tam o kelimelerden biri. Kimi “hendi kap” diye ayırır, kimi “handikap” diye bitişik yazar. Benim gibi kelimelere takılan biriyseniz, bu basit görünen tartışmanın bile arkasında koskoca bir kültürel hikâye olduğunu fark edersiniz. Peki, Handikap nasıl yazılır TDK’ye göre? Ve daha önemlisi, neden bu kadar kafa karıştırıyor? TDK’ye göre handikap nasıl yazılır? Önce teknik kısmı netleştirelim: Türk Dil Kurumu’na (TDK) göre bu kelimenin doğru yazımı “handikap” şeklindedir. Yani…